Gijs Vanhee & DZIA: Communiceren met een muur

door Stephanie Tenda

 

Ik heb expres een omweg genomen richting centrum. Ik rijd over de Kayersdijk en hoop mijn grote vriend weer ­­te zien. In de verte zie ik al iets bekends opdoemen. Hij maakt vaart en komt steeds dichterbij. Nu reizen wij zij aan zij. Als ik linksaf sla, is hij verdwenen. Hoe vaak reis je nou in gezelschap van een grote gele schildpad? Of ‘Mutant’ moet ik zeggen, want de kop is die van een schildpad, zijn achterkant bestaat uit tentakels van een ander waterdier. Deze ‘Mutant’ is het geesteskind van Vlaamse straatkunstenaar Gijs Vanhee. Met hem en zijn landgenoot en collega-straatkunstenaar DZIA heb ik afgesproken bij Klein Berlijn.

Vanmiddag heb ik ze samen aan het werk gezien. Ze spuiten verf op de muur vanuit de losse pols. Geen hulpmiddelen als beamers of rasterlijnen komen eraan te pas. Enkel een stel steigers om de hoogte in te kunnen werken. Ware vakmanschap. En waar doen ze het voor? ‘For the love of it’. Worden ze er schatrijk van? Nee. Sterker nog, voor dit project hebben ze geen geld gekregen. Wat ze wel hebben gekregen is verf en een hele grote muur van Verf & Wand. De gemeente heeft hun reiskosten vergoed. Klein Berlijn heeft een slaapplek voor hen geregeld en heerlijke Hollandse maaltijden. En nu zitten ze te smullen van de lekkerste chocoladetaart die ze in tijden hebben gehad. “Het is eigenlijk een soort vakantie”, zegt Gijs met een grote lach op zijn gezicht.

We zitten voor op het terras van KleinGijs Vanhee & DZIA @Klein Berlijn Berlijn aan het begin van de Hoofdstraat. Hiernaast zit Verf & Wand. Eerder stond deze kant van de straat nog vol winkels en woningen. Deze zijn nu gesloopt en wat overgebleven is, is slechts een braakliggend stuk grond met daarnaast een parkeerterrein. Een troosteloos beeld voor de voorbijganger en buurtbewoner. Tot vandaag tenminste. Want nu prijkt op de buitenmuur van Verf & Wand een kleurrijke muurschildering. ‘Eagle and Serpent’, een samenwerking van Gijs Vanhee en DZIA. “We hebben een hoop gediscussieerd over wat het zou worden. Gijs wilde vooral die slang doen, maar ik vind een slang vrij agressief. En ik heb veel met insecten gewerkt maar als je die tegenover een slang zet, dan klopt het qua proportie niet. Uiteindelijk heeft Gijs dan toch zijn slang gekregen”, vertelt DZIA.

Met een foto van de muur konden de discussies beginnen, want daar bestaat het grootste deel van hun voorbereiding uit: discussiëren over wat ze gaan maken, de plaatsing op de muur en het kleurgebruik. Ze voelen er niets voor opgesloten in een atelier te tekenen. Ze willen niet dat hun kunst op de muur een reproductie is van een uitgewerkte schets. Hun canvas is een muur, het liefst zo hoog en zo groot mogelijk, en het creatieve proces moet zich daar afspelen. Daar, op de plaats waar het kunstwerk zich zal bevinden. Middenin die omgeving worden dingen bedacht en gecreëerd. “Het einde van die slang, met die klauwen erop, hebben wij gisteravond bedacht om te doen”. De openbare ruimte is voor Gijs en DZIA zowel hun expositieruimte als atelier.

Eagle & Serpent

Laatst sprak Gijs een bekende hedendaagse conceptuele kunstenaar, die zei: “Kunst is boksen.” Maar Gijs ziet dat heel anders. “Dat is juist één van die nieuwe dingen aan heel dat street artgebeuren. Voor mij is kunst niet boksen. Voor mij is kunst bruggen leggen, voor mij is kunst communiceren met elkaar, met de mensen van de straat en met de mensen van de scene.” Dit is ook de reden waarom Gijs en DZIA het liefst in het openbaar werken en niet geïsoleerd in een atelier. Op straat hebben ze interactie met het publiek. Ze krijgen directe waardering. Vijf jaar geleden was dat wel anders. Toen kregen de kunstenaars regelmatig de vraag: ‘Mag dat wel?’

De (meestal) illegale graffiti en legale street art worden vaak met elkaar verward. Graffiti heeft ten opzichte van street art een negatievere associatie. Gijs legt het onderscheid tussen graffiti en street art uit vanuit zijn visie: “Graffiti is een concept, een subcultuur met witte regels die door de jaren heen niet zo zijn veranderd. Je hebt de ‘pieces’, je hebt de ’throw ups’, je hebt de ‘pannels’. En als je zegt dat je graffitischrijver bent, dan kies je ook voor graffiti als concept. Terwijl je als street artiest je eigen concept nog moet zoeken.” “Bij street art kies je een medium, bij graffiti is het het medium,” vat DZIA het kort samen. “Street art is niet meer dan de letterlijke vertaling ‘kunst op de straat’”, gaat Gijs verder. “Ik vind het heel belangrijk dat je je eigen concept zoekt. Het feit dat daar gewoon een muurschildering op de straat is, is niet goed genoeg om als concept te dienen.” Ten slotte voegt DZIA toe: “En bij street art krijg je meer de ruimte om jezelf te ontwikkelen dan bij graffiti omdat je daar vastzit aan allerlei regels.”

mutant

DZIA denkt na tien jaar zijn eigen stijl wel te hebben gevonden. “Vroeger was ik veel donkerder, meer luguber en ik heb dat opengetrokken. Ik ben meer kleur gaan gebruiken. Mijn thematiek is wat afgezwakt. Het is niet meer zo gruwelijk of zo zwaar. Het is laagdrempeliger geworden; ik bereik er een breder publiek mee. Ik merk dat vanaf het moment dat ik met kleur begon te werken, ik direct meer waardering kreeg en dat is voor mij ook weer plezant.” Het mooiste vindt DZIA de reacties van wildvreemde voorbijgangers die zien dat er iets nieuws wordt gemaakt. Hij merkt dat mensen de grijze muren beu zijn. Gijs heeft zelfs bedankmail gekregen van de Kayersdijkbewoners voor de gele schildpad. Straatkunstenaars als DZIA en Gijs Vanhee willen verwaarlozing tegengaan door meer kleur in het straatbeeld aan te brengen en zo een positieve sfeer te creëren.

Beeld

Klein Berlijn: Muurmag

‘Eagle & Serpent’: Muurmag

‘Turtle Mutant’: Medea Huisman

‘Eagle & Serpent’
DZIA & Gijs Vanhee
28 september 2013
Hoofdstraat, Apeldoorn